Mensgericht, duurzaam & innovatief
Responsieve evaluatie
Responsieve evaluatie
Heeft jouw organisatie te maken met een complex vraagstuk waar het van belang is om alle stemmen te horen? Of lopen de belangen en perspectieven sterk uiteen? Dan kan een responsieve evaluatie uitkomst bieden. Ontdek hier wat een responsieve evaluatie inhoudt en wij staan klaar om met je mee te denken.
Responsieve evaluatie is een kwalitatieve onderzoeksmethode dat een interpretatieve onderzoeksbenadering koppelt aan een participatief en democratisch proces. Responsieve evaluatie richt zich op onderlinge interactie en onderhandelde betekenisgeving en niet langer uitsluitend op een objectief, onafhankelijk oordeel. Deze aanpak omvat een participatief onderzoek en brengt kennis, ervaringen en ideeën van diverse belanghebbenden samen. Responsieve evaluatie is een vorm van inductief onderzoek waarbij dialoog en verhalen centraal staan. Dit uit zich in diepgaande gesprekken, focusgroepen en minstens één dialooggroep.
Opzet
De responsieve evaluatie bestaat uit een plan van aanpak in 4 stappen, die hieronder staan toegelicht.
Verkenning
In deze stap verkrijgen we inzicht in de problematiek, de geldende kaders en belanghebbenden door de ogen van de organisatie. Bovendien werken we aan vertrouwen en enthousiasme voor het project.
- Vaststellen belanghebbenden
- Selectie van mensen die willen meewerken, waarin we streven naar diversiteit (functie/belangen)
- Definitieve opzet onderzoek en planning maken en bespreken
Individuele gesprekken
Vervolgens voeren we onderzoekende reflectieve gesprekken, per belangengroep. We kiezen strategisch een aantal individuen voor een interview.
- 1,5 uur per interview, écht luisteren
- Deelnemers worden écht gehoord en krijgen de kans vrijuit te praten
- Gesprekken worden opgenomen. Vertrouwelijk uitwerken met terugkoppeling.
Storytelling focusgroep
Per belangengroep organiseren we een focusgroep. Hier delen de deelnemers perspectieven en verhalen om meer diepgang te bereiken.
- Bijeenkomst duurt 2 uur
- Input focusgroep komt uit stap 2
- Deelnemers krijgen de kans om met gelijkgestemden van gedachten te wisselen
Dialooggroep
De deelnemers aan de dialooggroep zijn vertegenwoordigers uit de belangengroepen, die eerder betrokken waren. Op basis van stap 2 en 3 is een narratieve rapportage gemaakt met letterlijke citaten, als input voor de dialoog.
- Bijeenkomst duurt minstens 4 uur
- Dialoog staat centraal, wederzijds begrip
- Antwoord geven op de onderzoeksvraag en verbetervoorstellen vastleggen
Gedurende het onderzoek analyseert de onderzoeker de verhalen van de deelnemers en neemt de rol aan van een Socratische gids. Zij bewaakt de kwaliteit van de dialoog, faciliteert onderling begrip en is fungeert als educator voor verschillende perspectieven.
De gesprekken die tijdens het onderzoek worden gevoerd, worden opgenomen en volledig uitgeschreven. Dit is noodzakelijk voor de kwalitatieve analyse van de interviewresultaten. De transcripties van de interviews worden langs de richtlijnen van het kwalitatieve onderzoek gecodeerd in drie slagen (open, axiaal en selectief). Ter ondersteuning van de analyse-activiteiten gebruiken we het softwareprogramma maxQDA.
Het onderzoek wordt afgerond met een rapport. Het rapport omvat de bevindingen van de narratieve rapportage en de dialooggroep. Het onderzoeksteam evalueert de betekenis die deelnemers aan de dialooggroep aan de bevindingen hechten. Indien gewenst wordt deze als conclusie opgenomen in het rapport. Belangrijk is om op te merken dat in de dialooggroep geen besluitvorming plaatsvindt. De verbetervoorstellen kunnen worden voorgelegd aan de daartoe bevoegde gremia van de organisatie voor besluitvorming.
Voor wie?
Responsief evalueren is een kwalitatieve onderzoeksmethode die uitermate geschikt is voor het aanpakken van complexe vraagstukken binnen netwerken van organisaties.
Denk hierbij aan situaties waarbij publieke, semi-publieke en private organisaties samenwerken. De responsieve evaluatie is vooral waardevol wanneer het cruciaal is om alle stemmen te horen of wanneer belangen en perspectieven sterk uiteenlopen.
Een goed voorbeeld hiervan is het kwalitatieve onderzoek van Manja Knevelbaard voor de Stichting Visitatie Woningcorporaties Nederland (SVWN). Dit onderzoek gebruikt een responsieve evaluatie om inzicht te krijgen in het visitatieproces, met als doel de toegevoegde waarde van visitaties te vergroten, om te leren en te verbeteren van visitaties en op welke wijze dat vorm kan krijgen. Bij het onderzoek worden verschillende stakeholders betrokken. De resultaten worden begin 2025 verwacht. Meer weten over dit onderzoek? Lees hier verder.
Methodische achtergrond
In de responsieve evaluatie worden elementen van behavioural auditing gebruikt. Met een behavioural audit wordt er met onderzoekende, reflectieve gesprekken en gedragsobservaties gezocht naar de echte drijfveren van de betrokkenen. Een neutraal en eerlijk onderzoek gericht op inzicht verkrijgen in het gedrag van organisatieleden. Daarnaast zoeken we naar de regels die bepalend zijn voor het denken en doen van de betrokkenen. Via diepte-interviews en geavanceerde interviewtechnieken stimuleren we de respondenten om na te denken over hun werkelijke motieven en om te rapporteren over hun ‘theory-in-use’.
De resultaten hebben als doel om het sociaal-psychologische klimaat en de cultuur van organisaties duurzaam te beïnvloeden.
Welke onderdelen van Behavioural Auditing gebruiken we?
- Sociaal constructivistisch perspectief
- Schein’s visie op cultuur
- Learning History / narratieve rapportage
- Reflectie gespreksvoering
- Kwalitatieve data-analyse op basis van grounded theory
Responsieve evaluatie volgt de volgende kwaliteitscriteria van onderzoek: geloofwaardigheid, overdraagbaarheid, afhankelijkheid, bevestigbaarheid en authenticiteit.